Câu chuyện về cơn ho kéo dài của một em bé gần 5 tuổi. Lần đầu mẹ bé gặp tôi trong tâm trạng lo lắng, mệt mỏi. Mẹ nói mình mất ngủ triền miên vì thấy con ho, xót quá.

Bé được chẩn đoán hen phế quản lần đầu cách đây 6 tháng, sau một cơn khó thở vào ban đêm khiến ba mẹ phải đưa con đi cấp cứu. Sau khi được xông khí dung, con ổn định và được điều trị ngoại trú. Hai tháng sau, cơn khó thở lại tái diễn. Từ đó, con thường xuyên ho vào ban đêm, mỗi đêm khoảng hai cơn, kéo dài từ 15 phút đến hai tiếng đồng hồ. Những cơn ho thường xảy ra sau khi ngủ được 1–2 tiếng và gần sáng. Dù không khó thở, mẹ vẫn xông khí dung vì thấy con ho quá nhiều.

Khai thác kỹ hơn, tôi nhận thấy không phải con ho liên tục trong suốt 6 tháng mà là từng đợt, có lúc ho, lúc lại hết. Khi hết cơn ho, con ngủ ngon, ban ngày vẫn vui chơi, ăn uống bình thường. Tuy nhiên, mẹ đã đưa con đi khám rất nhiều nơi, từ bệnh viện đến phòng khám tư. Nhiều chẩn đoán được đưa ra: hen phế quản, viêm mũi dị ứng, dị ứng sữa bò, viêm họng hạt, trào ngược dạ dày thực quản, suy dinh dưỡng... Kéo theo đó là hàng loạt đơn thuốc: corticoid đường uống, kháng histamin, corticoid xịt mũi điều trị viêm mũi dị ứng, corticoid xịt họng dự phòng hen (mẹ thấy càng xịt con càng ho nên đã tự ngưng), thuốc uống dự phòng hen ban đêm, thuốc chống trào ngược, cùng với chế độ kiêng khem đủ thứ như sữa bò, thịt bò, trứng,... trong khi những món này con vẫn ăn bình thường mỗi ngày mà không có biểu hiện gì lạ.

Sau khi thăm khám kỹ, xem lại triệu chứng hiện tại, tiền sử bệnh và biểu đồ tăng trưởng, tôi xác định đợt này con chỉ đơn giản là đang bị cảm do siêu vi, trên nền viêm mũi dị ứng. Con chỉ có thể tạng nhỏ nhưng không suy dinh dưỡng, và không có cơn hen cấp trong đợt này.

Tôi mạnh dạn cắt toàn bộ thuốc con đang dùng, khuyên mẹ cho con ăn uống đa dạng như bình thường. Chỉ cần vệ sinh mũi bằng xịt nước muối sinh lý hoặc xông khí dung bằng nước muối, giữ gìn vệ sinh nhà cửa, đặc biệt là chăn, gối, khu vực giường ngủ, vệ sinh máy lạnh định kỳ, tránh các tác nhân gây dị ứng đường hô hấp, và quan trọng nhất là kiên nhẫn chờ đợi đến khi qua cơn bệnh, con sẽ đỡ.

Tôi hướng dẫn mẹ nhận biết dấu hiệu nào cần đưa con đi khám ngay, khi nào có thể dùng thuốc xông khí dung, và khi nào thì chỉ cần theo dõi tại nhà. Sau lần đó, con vẫn ho thêm khoảng 5-7 ngày rồi khỏi. Những lần tái bệnh sau, mẹ tiếp tục đưa con đến gặp tôi, và tôi vẫn giữ nguyên cách xử trí. Điều đáng mừng là mẹ dần trở nên bình tĩnh, hiểu rõ tình trạng của con, không còn quá lo lắng hay mất ngủ như trước.

Ho là phản xạ tự nhiên, một cơ chế bảo vệ giúp cơ thể tống đờm nhớt, virus, vi khuẩn, dị vật ra ngoài. Vì vậy, ba mẹ cần bình tĩnh quan sát, nhận biết đúng tính chất cơn ho của trẻ và những dấu hiệu đi kèm để xử trí phù hợp, tránh hoang mang không cần thiết.